Mahkeme kararı ile işe dönüş hakkı kazanan işçilerin, kararın kesinleşmesinden itibaren 10 iş günü içinde işverene yazılı başvuru yapmaları gerekiyor. Aksi halde, elde edilen tüm hukuki haklar geçersiz hale gelebilir. Sadece işe dönüş değil; işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süreye ilişkin mali haklar da bu sürenin kaçırılması halinde tamamen kaybediliyor.
İş Güvencesi Kapsamı ve Dava Süreci
4857 sayılı İş Kanunu’na göre işe iade davası açılabilmesi için bazı temel şartların sağlanması gerekiyor. İşçinin aynı işverene bağlı olarak en az 6 ay çalışmış olması ve iş yerinde en az 30 çalışanın bulunması bu şartların başında geliyor. Bu koşulları sağlayan bir işçi, işverenin geçerli neden göstermeden yaptığı fesih işlemi karşısında işe iade talebiyle yargıya başvurabiliyor.
İşçi, fesih kararını öğrendiği tarihten itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmak zorunda. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması durumunda ise, anlaşmazlık tutanağının düzenlenmesini takiben iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılması gerekiyor.
Mahkeme Kararı Sonrası Süreç: 10 Günlük Hak Düşürücü Süre
Mahkeme, işverenin fesih gerekçesini yetersiz veya geçersiz bulduğunda işçiye işe dönüş hakkı tanıyor. Ancak bu kararın resmen kesinleşmesinin ardından işçiye düşen sorumluluklar başlıyor. İşe iade kararının kesinleşmesinden sonra işçinin 10 iş günü içinde işverene yazılı başvuru yapması gerekiyor. Bu başvuru için en sağlıklı yöntem, noter kanalıyla ihtarname gönderilmesi. Belirtilen sürede başvuru yapılmaması durumunda işe iade hakkı yanıyor ve mahkeme kararı işlevini yitiriyor.
İşe Başlatmama Durumunda İşçinin Mali Hakları
İşveren, başvuruyu alan işçiyi bir ay içinde işe başlatmazsa, çalışana en az 4, en fazla 8 aylık brüt ücret tutarında tazminat ödemek zorunda kalıyor. Mahkemeler bu tazminat miktarını işçinin kıdemine göre belirliyor. Örneğin, 6 ay ile 5 yıl arasında kıdemi olan işçi için genellikle 4 aylık ücret, 5 ile 15 yıl arasında kıdemi olanlar için 5 aylık ücret tutarında tazminat kararı veriliyor.
Ayrıca işe başlatılmayan işçiye, mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren geçen en fazla 4 aylık boşta geçen süre ücreti ve sosyal hakları (yol, yemek, ikramiye gibi) da ödenmek zorunda.
Tazminat Ödemelerinde Vergi ve Prim Uygulaması
İşe başlatmama tazminatı, sadece damga vergisi kesintisine tabi tutuluyor, gelir vergisi uygulanmıyor. Bu tazminat hesaplanırken işçinin dava tarihindeki net maaşı esas alınıyor; yemek, yol, ikramiye gibi yan haklar hesaba katılmıyor.
Ancak boşta geçen süreye ilişkin ödemelerde durum farklı. Bu ödemeler sigorta primlerine tabidir ve işçi bu dönemde fiilen çalışıyormuş gibi değerlendirilerek tüm sosyal hakları ile birlikte hesaplanır. İşverenin bu ödemeler için SGK primlerini de yatırması gereklidir.
Kararın Kesinleşmesi Ne Zaman Olur?
İşe iade kararının kesinleşmesi, kararın taraflara tebliğ edilmesi ve yasal itiraz sürecinin tamamlanmasıyla gerçekleşir. Bu süreç, istinaf ve Yargıtay aşamalarını içerebilir. Kararın kesinleştiği tarih, işçinin 10 iş günlük başvuru süresinin başlangıcını oluşturur. Bu noktada süreyi kaçıran işçi, tüm hukuki kazanımlarını kaybedebilir.
