Geçen hafta ki yazımıza kaldığımız yerden devam ediyoruz. Diğer inceleme nedenlerini de aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. 2- Sektör İncelemesi Nedeniyle; Bazı durumlarda mükellef olarak riskli hiçbir durum olmasa bile tüm sektörün incelemeye alınması durumunda, o sektörde ki bütün mükellefler vergi incelemesi ile karşı karşıya kalır. Örneğin inşaat sektörünün incelenmesi gibi. Aynı sektördeki her mükellefin incelenmeye tabi tutulması nedeniyle, vergi incelemesi nedeniyle doğabilecek haksız rekabette ortadan kalkacaktır. 3- İhbar ve Şikayetler; Vergi incelemesinin önemli gerekçelerinden birisi, mükellefler hakkında vergi kaçırdığı yönünde yapılan ihbarlardır. Özellikle somut bilgi ve belge içeren nitelikteki ihbarlar vergi idaresi tarafından titizlikle değerlendirilerek dikkate alınır. Yeterli bilgi ve belge içeren ihbarlar sonucunda, vergi incelemesinin en ağır şekli olan aramalı vergi incelemesi de yapılabilir. Mükellefin işyerinin yanı sıra eş zamanlı evinde de polis eşliğinde aramalar yapılabilir. Peki mükellefi kimler ihbar eder? Uygulamadan edindiğim deneyimlere göre, ihbarlar genellikle işletmenin içerisinden yapılmaktadır. Özetle; - İşten sorunlu bir şekilde ayrılmış eski bir çalışan, - Mevcut çalışanlar, - Anlaşamayan ortaklar, - Rakipler, - Aralarında anlaşmazlık olan eş ya da akrabalar, - Şirkete mal veya hizmet satanlar ya da müşteriler. 4- Başka İncelemeler Nedeniyle; Mükellefin mal veya hizmet aldığı veya sattığı başka bir mükellefin incelemeye alınması sonucunda, özellikle mal veya hizmet alınan mükellefin sahte belge düzenleyicisi olduğu yönünde düzenlenecek vergi tekniği raporu, mükellefin de sahte belge kullanıcısı olarak incelenmesine neden olabilecektir. 5- MASAK’a Yapılan Şüpheli İşlem Bildirimleri Nedeniyle; Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) pek çok kurumdan birçok şüpheli işlem bildirimi gelmektedir. Aslında bu bildirimlerin amacı kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadeleye ilişkindir. 6- İncelemeyi Gerektiren Türden Beyan ve Talepler Nedeniyle; Bazen vergi dairesine yapılan beyan veya talepler de incelemeyi gerektirebilir. Örneğin düzeltme beyanları veya iade talepleri bulunması durumunda, vergi daireleri bu beyan ve talepler için inceleme sevk etmek durumunda kalabilecektir. Kamuoyunun vergi incelemeleri için Vergi İdaresinden beklentisi, vergi incelemelerinin sayısının ve bulunan matrah farkının artırılmasından ziyade, incelemelerin niteliğinin artırılması yönündedir. Uluslararası yatırımlar için cazibe merkezi olmak isteyen Türkiye’nin, şeffaf, öngörülebilir, risk kriterleri belirlenmiş ve mükellefler ile önceden paylaşılmış, objektif bir vergi incelemesi sistemi oluşturmasını beklemek, mükelleflerin en doğal hakkıdır. İncelemeye alınan mükellefler ile ilgili önceden belirlenen ve risk unsuru taşıyan konuların ele alınmasıyla hem denetim gücü etkin kullanılmış olacak, hem de aylarca süren vergi incelemeleri yerine daha seri ve verimli incelemeler gerçekleştirilecektir. Vergi İncelenmesine Alınma Riskinden Kaçınmak Mümkün mü? Aslında bu sorunun tek bir cevabı yok. Ancak bilinçli bir mükellef olarak yapılması gereken yukarda sayılan risk durumlarına girmeyerek hareket edildiği takdirde, riskli mükellef analizleri sonucunda incelenme riskini azaltmış olursunuz. Ancak bir sektörün tümünün incelemesi sırasında, incelemeden kurtulma şansınız bulunmamaktadır. Vergi incelemelerinin kayıt dışı ekonominin azalmasına, vergiye gönüllü uyumun artmasına yapacağı katkı yadsınamaz. Ancak tek başına vergi incelemeleriyle maliye ve vergi politika amaçlarına ulaşmak mümkün değildir. Bu anlamda vergi ve demokrasi, vergi ahlakı, vergi adaleti, verginin tabana yayılması, vergiye gönüllü uyum, kayıt dışı ekonomi ile mücadele, vergi gelirlerinin toplanması, vergi yükü gibi temel vergi politikalarının önemini göz ardı etmemek gerekir. İyi işleyen bir vergi sisteminin oluşturulması bu politikalara uygun yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesini ve tutarlılıkla uygulanmasını gerektirir. Vergi incelemesinin bu amaçlar içerisindeki rolünün sınırlı olduğu unutulmamalıdır. Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.