Mimarlar Odası Gaziantep Şube Başkanı Özgür Girişken, Gaziantep Kent Konseyi Başkan Yardımcısı Bekir Sitki Severoğlu, Gaziantep Kulübü Başkanı Tarık Aytekin, Makina Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı Hüseyin Ovayolu, Gaziantep Eczacı Odası Başkanı Irfan Demirci’nin yanısıra Burkay Güçyetmez, Doğan Özdinç, Ali Mert Özsoy, Asli Ölçal Tezel, Osman Tezel ve pek çok kişi ve kurum da itirazlarını sundu.

İTİRAZ DİLEKÇESİNDE NE YAZIYOR?

GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞINA,

GAZİANTEP

Konu: Şehitkamil İncilipınar Mahallesi Revizyon Nazım Ve Uygulama İmar Planına İtiraz Hakkında

Şehitkamil İlçesi İncilipınar Mahallesi N38-C3, N38c-18c, 18d nazım ve N38c-18d-2c, 2d, N38c-18c-1a, 1d uygulama imar paftalarında Revizyon Nazım ve Uygulama İmar Planı, Büyükşehir Belediye Meclisinin 13.09.2019 tarih ve 301 sayılı kararıyla kabul edilmiş, 30.09.2019 tarihinde askıya çıkarılmıştır.

Söz konusu imar değişikliğiyle birlikte Kamil Ocak Stadyumu, Kapalı Spor Salonu, Demokrasi Meydanı ve Valilik binasının bulunduğu alanlar birleştirilmiş, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında yazıldığı haliyle ‘park ve yeşil alan’a, 1/5.000 ölçekli nazım imar planında ‘Millet Bahçesi’ne(Ticaret, İbadet ve Park Alanı)’ dönüştürülmüştür. 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında ise daha fazla bilgi verilerek Millet Bahçesi olarak planlanan alanda ‘Cami’ ve ‘Ticaret’ yapılarının sınırları gösterilmiştir. Yapılan plan tadilatı fonksiyon dönüşümleri açısından temelde olumlu olarak değerlendirilmektedir. Kamusal kullanımlar barındıran bir alanda yapılan düzenlemelerle yine kamusal kullanımlı fonksiyonlar öngörülmüştür.

Diğer yandan TOKİ tarafından ‘2019/473786’ ihale edilen ve 30.10.2019 tarihinde ihalesi gerçekleştirilecek olan proje incelendiğinde, ihale konusu projenin sadece Millet Bahçesi’nin kuzeyinde Kamil Ocak Stadyumu’nun ve Kapalı Spor Salonu’nun bulunduğu alanı kapsadığı; bu alanda bir ve iki katlı ticari kullanımlar ve iki bodrum katta otopark alanları öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

TOKİ tarafından ihale edilen bu projede ticari alanlar (bodrum katlar hariç olmak üzere) brüt 7.600 m2 civarında bir inşaat alanına sahiptir ve değerlendirmemize göre bu, alan için makul denilebilecek seviyede bir inşaat alanına tekabül etmektedir. Plan tadilatının olumlu görülen bu boyutları dışında, itirazımıza dayanak teşkil eden çok sayıda da olumsuzluk olduğu görülmektedir. Bunları sıralamak gerekirse:

Öncelikle alandaki mülkiyetin çok büyük kısmının merkezi devlet kurumlarına ait olması nedeniyle alandaki ana kararların yerel idareler değil, merkezi devlet kurumları tarafından alındığı görülmektedir. Plan ve proje eşgüdümlü olarak hazırlanmalıyken, görüldüğü kadarıyla merkezi idareler tarafından hazırlanan projeler, Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığı tarafından plana dönüştürülmüştür. Kentin tarihsel ve kültürel olarak en önemli merkezlerinden bir tanesinde yapılan planda yerel idarenin ve inisiyatiflerin etkisi yok denecek kadar azdır.

“Millet bahçesi” kullanımı, 2018 yılında cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde gündeme gelmiş ve kentlerde planlanmaya başlamıştır. Gaziantep de dahil olmak üzere, pek çok kentte millet bahçesi halihazırda yeşil alan/park/rekreasyon alanı olarak ayrılmış yerlere isim olarak verilmiştir. Kamil Ocak Stadı, Kapalı Spor Salonu, Demokrasi Meydanı ve valilik binasının bulunduğu kısımda planlanan millet bahçesi ise bir fonksiyon dönüşümü içerdiği için ayrıca önemlidir.

Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği eklerinde imar planlarında “millet bahçesi”nin nasıl gösterileceği tanımlanmış, ancak içeriği (içerisinde hangi oranda yapılaşma olabileceği, hangi fonksiyonları barındırabileceği, vs.) tanımlanmamıştır. Bu belirsizlik de yine bu alanda planlanan millet bahçesinin nesnel olarak değerlendirilebilmesini engellemektedir.

Millet bahçeleri için mevzuat incelendiğinde Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 4.Maddesi’nde şu tanım yapılmaktadır:

“4) (Ek:RG-01/3/2019-30701) Millet bahçeleri: Halkı doğa ile buluşturan, rekreaktif gereksinimleri karşılayan, afet anında kentin toplanma alanları olarak da kullanılabilecek, yer seçimi, alan büyüklüğü, fonksiyonları ve tasarımı gibi hususların Bakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak Millet Bahçeleri Rehberinde belirlendiği büyük yeşil alanları,”

Anlaşılacağı üzere Millet Bahçesi yapılaşması için Bakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak Millet Bahçeleri Rehberine bakılması gerekmektedir. Ancak hazırlanmış ve kamuoyuna duyurulmuş bir rehber bulunmamaktadır. Bu rehber olmadan yapılan yapılaşma önerileri mevzuata uygun değildir.

Yine planlama alanının 1/25.000 ölçekli nazım imar planında “Park ve Yeşil Alanlar” olarak görünmesinden hareketle Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin büyük yeşil alanlardaki yapılaşma koşullarını ele alan 19.Madde’nin (1). fıkrasının c) bendinin 4). alt bendinde yer alan hüküm incelendiğinde;

“4) 10.000 m2 üzerindeki parklarda, açık alanları dâhil taban alanları, (2) numaralı alt bentte belirtilenler de dâhil toplamda %3’ü geçmemek üzere muvakkat yapı ölçülerini aşmayan mescit ile trafik güvenliği alınarak kamuya ait 112 acil ambulans istasyonu, yapılabilir.” denilmektedir.

Bakanlık tarafından hazırlanmış bir “Millet Bahçeleri Rehberi” bulunmadığından, planlama alanındaki yapılaşma şartlarına esas teşkil edebilecek bu hükme göre yaklaşık 119.000 m2’lik bu alanda yapılabilecek yapıların taban alanlarının 3600 m2’yi geçmemesi gerekmektedir.

Buna göre 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında ve TOKİ tarafından ihaleye çıkarılan projelerde görülen yapı inşaat alanlarının bu sınırın oldukça üzerinde olduğu görülmektedir.

Planlama alanı, Gaziantep’in en önemli kamusal noktalarından bir tanesinde yer aldığından bu bölgede bütünlüklü bir kentsel tasarım çalışması yapılması büyük bir önem taşımaktadır. Ancak gerek belediye meclisinde onaylanan imar planının çevresiyle, eski kent merkeziyle bir ilişki kurmamasından; gerekse de TOKİ tarafından ihaleye çıkarılan projede Kamil Ocak Stadyumu ve kapalı spor salonunun bulunduğu alanda yapılan parsel bazlı tasarımdan böyle bir çaba ve çalışma olmadığı görülmektedir. Böylesine önemli bir çalışmayı etap etap inşa etmek elbette mümkündür, ancak kentsel tasarım alan genelinde ve çevreyle (Gaziantep Kalesi, tarihi kent merkezi, Gaziantep Garı, vd.) ilişkili olarak düşünülmelidir. Dolayısıyla bu hususun bir kez daha değerlendirilmesi ve kamuoyunda tartışmaya açılması daha uygun olacaktır.

Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylanan imar planında Prof. Muammer Aksoy Bulvarı ve İstasyon Caddesi’nin bağlantısının kesilmesi önemli soru işaretleri yaratmaktadır. Eski kent merkezine taşıt bağlantısı için yoğun olarak kullanılan bu bağlantının kesilmesinin gerekçesi plan açıklama raporunda yer almadığı gibi, herhangi bir analiz de bulunmamakta, bunun da ötesinde alternatif rota da önerilmemektedir. Planın en sorunlu yönlerinden bir tanesi ulaşım kararlarının eksikliğidir.

İmar plan değişikliğinin plan açıklama raporuna istinaden, yapılan revizyonlarla ilgili kapsamlı bir analiz ve değerlendirmeye yer verilmemiş, plan değişikliği için gerekçeler sunulmamıştır. Bunun bir sonucu olarak örneğin 15 Temmuz Demokrasi Meydanı’nın yeni durumda nasıl değerlendirileceği belirsizdir. 90lı yıllardan bu yana Gaziantep’in resmi tören alanı olan meydanla ilgili karar ve tasarrufların da ayrıntılı bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Demokrasi Meydanı’nın yanı sıra, valilik binasının bulunduğu resmi kurum alanının neden bu alandan kaldırıldığı da bir başka önemli belirsizliktir. Plan açıklama raporunda bu hususa da değinilmemiş olsa da, yalnızca 25 yıl önce inşa edilen bu kamu yapısının yıkılması, valilik ve diğer resmi kurumların başka alanlara taşınması için sunulan herhangi bir gerekçe yoktur. Bu karar, milli servetin israfı ve kamunın kısıtlı kaynaklarının boşa harcanması anlamına gelmektedir.

Plan askı süreci devam ederken planın bir bölümünün TOKİ tarafından ihaleye çıkarılması da hukuki ve ilkesel sorunları beraberinde getirmektedir. İmar planı kesinleşinceye kadar söz konusu alan hukuken “spor alanı”dır, ve bu şartlar altında TOKİ’nin 30 Ekim 2019 günü gerçekleştireceği ihale hukuken sorunludur. Doğru uygulama, plan askı sürecinin bitmesinin beklenmesi ve itirazların Büyükşehir Belediye Meclisi’nde görüşülerek planın kesinleştirilmesidir. Bu sebeple, ihalenin bu şartlar altında yapılmasına öncelikle Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin kamusal sorumluluğu gereği karşı çıkması beklenir.

İmar planında valilik binasının ve arkasında yer alan yeşil alanların bulunduğu kısımda cami alanı planlandığı, 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında görülebilmektedir. İşaretli alan oldukça büyük bir oturuma işaret etmektedir. (135x155 m. civarında) Oturum alanı, Gaziantep Kalesi’nden daha büyük bir alana işaret ettiği gibi; tarihsel olarak büyük öneme sahip pek çok camiden çok daha büyük görünmektedir.

Bu alanda cami yapılması değerlendirilebilir, ancak böylesine büyük bir alanın tamamının kapalı olarak mı planlandığı, yoksa caminin ibadet alanı, külliyesi, müştemilatları ve bahçesinin oluşturduğu alanların tümünün mü yaklaşık 21.000 m2’lik bu alanı kapsadığı belirsizdir.

Plan notlarında ticari alanların bulunduğu kısımda yapılaşma katsayısının 0,50 ve yapı yüksekliğinin de en çok 2 kat olduğu belirtilmiş, ancak cami alanı için herhangi bir tanım getirilmemiştir. Eğer büyük kapasiteli, anıtsal bir cami yapılıyorsa, yer seçiminin hangi kriterlere göre yapıldığı, Millet Bahçesi’yle ilişkisinin nasıl kurulacağı, yüksekliğinin ne olacağı ve kale siluetiyle ilişkisinin nasıl olacağı, yoğun yaya ve araç trafiğinin nasıl yönetileceğiyle ilgili bilgilere de yer verilmesi uygun olacaktır. Ancak Gaziantep’in çok önemli tarihsel ve kültürel merkezlerinin eşiğinde yapılacak bu yapıyla ilgili bilgiler ve analizler bulunmamaktadır.

Gaziantep gibi yaşayan en eski kentlerden bir tanesinin kalbinde gerçekleştirilen revizyon imar planı, öncelikle yapılması zaruri – bütünlüklü bir kentsel tasarımı içermediğinden, kentin en önemli kültürel mirasının bulunduğu alanla anlamlı bir ilişki kuramadığından, tarihsel kent merkezine ulaşımı kesintiye uğrattığından ve alternatif ulaşım stratejilerini önermediğinden, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’ne, İmar Yönetmeliği’ne ve İmar Kanunu’na, mevzuata, şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı olduğundan; ayrıca imar planı revizyonunda kamu yararı bulunmadığından yapılan nazım ve uygulama imar planı revizyonlarına itiraz ediyorum, gereğini arz ederim.