Bir günde bu soruyu kaç kez soruyorsunuz? Umarm çok değildir çünkü bu soruyu her sorduğunuzda bir hakszlğa uğramş olduğunuzu ima edersiniz ya da normal şartlar altnda savunmayacağnz bir düşünceye sahip olmuş veya bir davranşa niyetlenmişsinizdir. Daha kötü bir olaslk ise, normal şartlarda yapmayacağnz bir şeyi yapmş olmanzdr. Bir başka deyişle ?Haksz mym?? demek, nedenlere bağl olarak mantkl ve akla uygun olduğu iddiasyla,
1-?Ben yanlş bir şey yaptm/yapyorum/yapacağm? ve/ veya
2- ?Normal şartlar altnda( eğer o nedenler olmasayd) kabul etmeyeceğim bir fikre sahibim?
anlamna gelir. Her iki durumda da istenmeyen ve zorunlu kalnan bir durum söz konusudur. Öyleyse gün içinde, istenmeyen ve zorunlu kalnan durumlarla ne sklkta karşlaştğnz saptamak için, o gün içinde kaç kez ?Haksz mym?? sorusunu sorduğunuzu bulmanz yeterli olacaktr.
Bunu bir günlüğüne deneyin. Ne zaman ağznzdan ?Haksz mym?? sorusu çkarsa durun ve ?İşte sordum!? deyin kendi kendinize ve şu soruyu sorun: ?Günün geri kalan ksmnda bu soruyu bir daha sormak istiyor muyum??
İstemediğinizi görüyorsanz, günlük yaşamnzn selameti bakmndan iyi bir iş başardnz demektir, tebrikler! Çünkü bu soru gerçekten de istenmeyen bir soru olmasna rağmen, bazlarmzda bir davranş kalbna dönüşmüş durumdadr. Farkna varmadan bu sorunun peşinde koşarz. ?Haklsn!? yant bir bağmllk yaratr çünkü. Bu yanta ulaşmaya çabalarz gün boyu. Bu yant duymak için ?Haksz mym?? sorusunu sorabileceğimiz durumlar keşfederiz. Bu öyle bir bağmllk yaratr ki, durup dururken bile hakl olduğumuzdan emin olduğumuz durumlar avclğna çkmak ister canmz. Oturup düşünür, bir fikir yakalar ve sorarz: Haksz mym?
Hakllk/hakszlk durumlarnn sosyal açdan önemi öylesine büyüktür ki, koca hukuk sistemi bu kavramlar üzerine kuruludur demek abart olmaz sanrm. Bunca avukat, hakim hakllk/hakszlk durumlarn açklğa kavuşturmak için çalşyor. İnsanlar hakl olduklarn düşünerek suç işleyebiliyor, kolayca hatalara düşebiliyorlar. Bu nedenle üşenmeyin ve kendinizi bu konuda gözlemleyin gün içinde. Bir günde kaç kez soruyorsunuz bu soruyu, ya da bu soru sizinle ilgili olarak size kaç kez soruluyor?
Bu durumu daha basit yollardan inceleyebilmek için çocuklar gözlemlemek de iyi bir yöntem. Çünkü çocuklar zihinsel olarak bizim kadar usta olmadklar için, hakllk/hakszlk durumlarnda daha çabuk ele verirler kendilerini gerçek niyetleri konusunda.
Bu durumla ilgili olarak dikkat etmeniz gereken başka bir nokta da, bütün ?ama?, ?fakat? sözcüğüyle başlayan cümlelerdir. Bazen bu cümleler ??me/ma rağmen? şeklinde devam ederler. ?Ama benim bütün iyi niyetli yaklaşmlarma rağmen?.? , ?Oturup onunla iki saat konuştum ama o ne dediğimi çok iyi anlamasna rağmen?.?. Siz de kendi cümlelerinizden örnekler bulun. Buna benzer kurduğunuz bir iki cümleyi anmsayn. Hepimiz böyle cümleler kurmuşuzdur. Bu cümleler ?Haksz mym?? sorusunun hazrlk aşamasn oluştururlar. Önce nedenler mümkün olduğunca çarpc şekilde ortaya konulur böyle cümlelerle. Çünkü, ?Haksz mym?? sorusu, ?Haklsn!? yantnn garantiye alnmasndan sonra sorulur. Bu hazrlk cümleleri, ?hakl olarak? yaplacak/yaplmş yanlş bir davranşn nedenlerinin açklanarak mantksal çatsnn kurulduğu, yani akla uygunluğunun sağlandğ önemli bir aşamadr.
Bugün bir deney yapn ve size sk sk, özenle kurulmuş hazrlk cümlelerinden sonra ?Haksz mym?? sorusunu soran birine ciddi bir şekilde tek bir sözcükle ?Hakszsn!? deyip başnz çevirerek işinize devam etmeyi deneyin. Tabii bunu çok samimi olduğunuz biriyle yapmanz güvenliğiniz açsndan önemlidir. Şimdi de bunun size yapldğn hayal edin.
Bu deneyi yaparsanz, hakllk/hakszlk durumlarnn, nasl güçlü duygularla desteklendiğini fark edeceksinizdir. Bu duygularn şiddeti çoğu durumda öylesine güçlüdür ki, suç işlemeye yönelmek işten bile değildir. Boşanmalarda bile çok önemli bir nedendir bu duygular. Eşlerden birinin hakim tarafndan hakl bulunmas, hakimin ?Sen haklsn? demesi, boşanmadan ve onun sonuçlarndan daha önemli hale gelebilir. Böyle durumlarda, hakllğ hakim tarafndan onaylanan tarafn, eşini ?affedip? boşanmaktan vazgeçmesi şaşrtc değildir. Aklma emekli bir hakimin yetmişli yllardaki bir ans geldi. Kadn kocasndan şikayetlere dur durak bilmeden devam eder, ?beni bi günden bi güne ayaklarm arabann arkasnda sallandra sallandra kavaklğa sahreye mi götürmüş hakim bey?....? ve artk annesi dayanamayp müdahale ederek kzn susturur: ?gzm yeter yeter hakim eşşek deel ya anlad işte!?
Sonuç olarak, hakllk/hakszlk durumlarn günlük yaşammzda mümkün olduğu kadar aza indirmek akllca bir yol olacaktr. Haksz mym?
Gün içinde kendimizi ne kadar çok gözlemler ve bu meşhur soruyu ne sklkta sorduğumuzun farkna varrsak, o kadar başarl bir şekilde kurtulabiliriz bu sorun kaynağ sorudan. Hakl/haksz olmadğmz bir gün olsun hepimize!
[email protected]