Bu iki kavram sosyal refaha yönelik olarak kullanıldığında anlamlıdır. Bugünkü yaşam koşullarının dünküne göre daha kolay olması anlamında kullanılabilirler. ?Gelişme? geçmişten günümüze ?ilerleme? ise günümüzden yarına uzanan bir zaman uzamında kullanılır genellikle. Bunun dışında eş anlamlı olduğu söylenebilir. Ayrıca bu iki kavramı olumlu anlamda kullandığımı belirtmem gerek.
Toplumsal yönden gelişme ve ilerleme kavramları ne kadar anlamlı ve net görünüyorsa, kişisel olarak bu kavramlar o kadar bulanık ve anlam karmaşası içindedir.
Kişililiğin gelişip ilerlemesinden söz edelim isterseniz. Bunu eğer ?toplumsal başarıya ulaşma ve toplumla uyum sağlama süreci? olarak tanımlarsak (geleneksel olarak) sorun yok gibi gözüküyor. Ama durum öyle değil. Sorunun kaynağı ise bu kavramların bir çaba içermesi. Yani gelişme ve ilerleme kendiliğinden ortaya çıkan değil de bir çaba sonucu (bu mücadele kavramını da gündeme getirebilir sıklıkla) ulaşılan ya da hedeflenen durumlar oluşunda yatmaktadır. Çünkü böyle bir yaklaşım gelişme ve ilerleme kavramlarını tam anlamıyla bir neden sonuç ilişkisine bağlayıp ussallaştıracağı için kapsayıcı olmaktan uzak kalacaktır.
Mevcut duruma bakarak bu yaklaşımın (toplumsal başarıya ulaşma ve toplumla uyum sağlama süreci olarak kişisel gelişim) bireysel anlamda ne derece doğru olduğunu bulmaya çalışalım. Önce kişisel gelişimin toplumsal başarı yönüne bir göz atalım. Bu anlamda kendini geliştiren bir kişi sosyal yönden bu gelişim seviyesine uygun bir hiyerarşik yapıda yer alacaktır. Örneğin çalışıp çabalamış ve üniversiteyi bitirmişse, ona avukat, mühendis, doktor gibi sıfatlar verilecektir. Bu gelişme ne yönden olumludur? Kişinin topluma katkısı, yararı yönünden değerlendirilecek olursa kuşkusuz, sosyal gelişim açısından olumlu olduğu şüphe götürmez. Ancak bu kişisel gelişimle doğrudan ilgili değildir. Öyleyse soruyu şu şekilde sormak daha anlamlı ve açık olacaktır: Doktor, mühendis, avukat?.vs. olmanın, kişinin bireysel gelişimine katkısı nedir? Eğer kişinin kendini bir birey olarak, toplumsal yanıyla tanıma sürecine bir katkıda bulunuyorsa, tamam bulduk diyebiliriz. Ancak daha yakından bakacak olup da ne dediğimizi bir düşünürsek işler değişir. Kişinin kedini toplumsal yanıyla tanımasının, gelişimine yönelik katkısı, topluma sağladığı katkı ya da toplum içinde edindiği hiyerarşik yerle mi ölçülmelidir? Bu sorunun yanıtını bir çırpıda vermek artık o kadar kolay olmayacaktır. Sosyal anlamda oldukça net görünen gelişme ve ilerleme kavramlarının anlamı, bireysel gelişimin, kendini bir sosyal varlık olarak tanıma süreci yönünde bulanıklaştığını, bu soruyla daha kolay görebiliriz.
Kişinin sosyal yaşama uyum sağlama sürecini, sosyal açıdan incelediğimizde gelişme ve ilerleme kavramlarını kullanmakta bir problemle karşılaşmayız ancak bireysel açıdan baktığımızda bu kavramlar yine netliklerini yitireceklerdir. Çünkü bireysel gelişimin bazen toplumsal uyumu değil, toplumsal uyumsuzluğu gerektirecek yönleri karşımıza çıkacaktır. Bu ?uyumsuz? bireyler bazen toplumsal gelişimin dinamiklerini de temsil edebilmektedirler üstelik. Örneğin bir sonuca ulaşmak için on bin değişik yol deneyip başarısız olmasına rağmen yine de inatla çalışmasını sürdürmesi, Edison?un sosyal yönden uyumlu bir birey olduğunu gösterir mi?
Görüldüğü gibi ?gelişme? ve ?ilerleme? kavramlarının, sosyal anlamlarının netliğine rağmen bireysel anlamları muğlaktır. Bir başka deyişle, her birey için geçerli bir genel gelişme ve ilerleme olgusu mevcut değildir. Böyle bir olgunun bulunmayışından dolayı da bu kavramlar bireysel bağlamda hazır olarak çok net anlamlar taşımazlar.
Öyleyse biz, NLP gibi modelleri kişisel gelişim aracı olarak kullanırken, sözünü ettiğimiz ?gelişmenin? sadece toplumsal yönden bir anlam taşıdığını aklımızda tutmalıyız. Çünkü bir bireyin gelişimiyle neyin kastedildiği bireysel olarak tanımlanmadıkça bir anlam netliğine ulaşmaz. O halde kişisel gelişim için hiçbir çabanın ve bunun sonucu olarak gelişimin bizi bir başka bireyden daha gelişmiş ve ilerlemiş kılacağını iddia edemeyiz. Toplumsal anlamda hiçbir sorun yok, bu çabalar bize büyük sosyal avantajlar sağlayacaktır diğer bireylerle olan ilişkilerimizde. Ancak bunun, bizim bir birey olarak, kendimizle ya da başka bireylerle kıyaslama sonunda daha gelişmiş, daha ilerlemiş olduğumuzu göstermeyeceğini anlamak zorundayız. Çünkü ancak bu anlayış içinde kişisel gelişim olumlu bir anlam kazanacaktır. Aksi takdirde bir sidik yarışında öne geçme basitliğine düşer ki günümüzde yaygın olarak görülen durum budur.
Sonuç olarak, kişisel gelişim sizin için ne ifade ediyor? Bu soruya ancak siz net bir yanıt verebilirsiniz. Ve ancak, bu soruyu net bir şekilde yanıtlamakla, kişisel gelişim modellerinden yararlanmayı seçmeniz sizin için anlamlı hale gelecektir. İşte o zaman bir NLP uzmanı size bireysel anlamda bir kişisel gelişim hizmeti verebilir. Gününüz gönlünüzce olsun!
[email protected]