Et'e neden zam geldi? Son günlerin en tartışmalı konularından biri olacak bu sorunun cevabını aramaya çalışacağız. Burada amacım teknik, ekonomik ve reel olarak ete gelen zammın nedenlerini sahada her gün et üreticileri ile bir arada olan, onlara profesyonel olarak danışmanlık yapan ve sektörün tüm sorunlarına hakim olan biri olarak objektif bir bakış açısı getirmek. Yapılan zammı savunmak veya bunun arkasında olmak kesinlikle değil.
Et, binlerce yıldır insanoğlunun vazgeçemediği, olmazsa olmaz olarak bildiğimiz eminim ki hepimizin severek tükettiği ESANSİYEL BİR BESİN MADDESİDİR. Esansiyel ne demek mi? Esansiyel; bu gıdaların içinde bulunan bazı besin maddelerinin sadece bu gıdaları tüketerek aldığınız anlamına gelir. Örneğin; baklagiller dediğimiz nohut, fasulye, soya vb de de protein bulunur ve faydalıdır. Ancak et proteinleri özeldir ve aminoasit yapısı sadece ette bulunduğu için sağlıklı bir yaşam ve gelişme için dengeli bir şekilde mutlaka et tüketmemiz gerekmektedir.
Şimdi gelelim et'e neden zam geldi sorusunun yetiştirici tarafındaki cevabına. Sizlere gerçek maliyet değerli vereceğim. Bunların hepsi reel değerlerdir ve günceldir. Son bir yılda et elde etmek için kullandığımız Arpa'ya % 33.3, Buğday Kepeği'ne % 33.3, Ayçiçeği Tohumu Küspesine % 65, Pamuk Tohumu Küspesine % 73, Besi Yemine % 44 - 55, Canlı hayvana % 27 - 30 arasında zam geldi. Bu ham maddeler ithal olmayan Türk Lirası ile aldığımız ve zaruri olarak kullandığımız ürünler. İşin ithal kısmına girdiğimizde işler daha da karışık. Sadece ham madde fiyatları değil EURO ve USD kur artışları da işin içine girdiğinden makas daha da açılıyor.
Sadece ham madde değil elbette. Mazot, işçilik, aşı, ilaç, elektrik, su, demir, veteriner hekim hizmetleri, zooteknist hizmetleri vb bir çok kaleme tek tek zam geldiğini sanırım söylememe gerek yok.
Geçen yıl ortalama 14 ay beslenen bir dananın ortalama rasyon maliyeti 14.70 TL /gün/ dana / yemleme maliyeti iken güncel durumda 21.00 TL / gün / dana / yemleme maliyeti olmuş durumda. Yani sadece besleme maliyeti bir yıllık süre zarfında % 42.8 oranında artmış durumda. Buna işletme maliyetleri, işçilik vb dahil değildir.
Şimdi size sormak istiyorum. Son günlerde 40 TL olan karkas kesim fiyatına 3 TL zam gelerek 43 TL oldu. Yani %7.5 oranında zam geldi. Tabi ki burada dar gelirli vatandaş için zor bir süreç başlıyor. Zaten et almakta zorlanan milyonlarca insan et alabilmekten iyice uzaklaşıyor ama ortalama her girdi maliyeti en az % 33 artan bir sektörde % 7.5 çıktı olan ete zam geldiğinde sizce kabahat yetiştirici de mi? Yoksa bu süreçleri doğru yönetemeyen sayın yöneticilerimizde mi?
