İSYANIN ASIL NEDENİ TOPRAK REFORMU

İsmet İnönü Hükümeti'nin TBMM'den çıkarttığı aşiret yapısını kaldırmaya yönelik kararları sıralayan TKP yetkilisi Bilen, bu suretle Dersim aşiret reislerinin ellerinde bulunan halka ait malların tapu idareleri tarafından tespite başlandığını ifade eder. İsmail Bilen'e göre Dersim İsyanı'nın asıl sebebi de burada yatmaktadır:

' Tam ve cezri olmamakla birlikte bu son tedbirler, Dersim beylerini ve reislerini ayaklandırdı. Bu ayaklanış Dersim'de şimdiye kadar mevzua gelmiş olan isyan hareketlerinden bambaşka bir mahiyet aldı.

Daha üç ay evvel isyan emareleri baş vermiş bulunuyordu. Köyler ve aşiret reisleri halk arasında tahrikata giriştiler. Dördüncü müfettişliğin icraatına karşı halk içinde şu şiarları yaydılar:

'Ey Dersimliler! Nasıl oluyorda sizler 300 seneden beri kimseye teslim olmadığınız halde askersiz, leşkersiz sakin Hüseyin Abdullah Paşa'ya teslim oluyorsunuz. Hükümetin elinde asker yoktur. Hem hükümet buraya asker sevk etmeye kalkışırsa İngilizler ve Fransızlar derhal İlan-ı Harp edecekler ve bizi kurtaracaklar. Araplarda bizimle beraberdir.'

CUMHURİYET'İN ALDIĞI KARŞI ÖNLEMLER

Türkiye Komünist Partisi'nin Komintern'e sunduğu söz konusu raporun alınan karşı önlemlerle ilgili bölümlerinde şunlar ifade ediliyor.

'Dördüncü Umum Müfettişliği'nin idari ve mülki hudutlarına Tunceli denildi. Burası için ıslahat ve idari program hazırlandı. TBMM kararıyla, fevkalade selahiyetli bir general Umum Müfettiş tayin edildi. Hukuki ve adli tedbirler alındı. Tasdik edilmesi TBMM'sine ve Cumhurreisi'ne ait olan idam cezalarının tasdiki bu mıntıkada Umum Müfettişine verildi.

Derpiş edilen idari tedbirlerle Dersim'de mektep, yol, köprü, kışla ve karakollar kurulmaya, askerlik ve vergi işleri sıkı tutulmaya başlandı.

Dersim Şeyhleri, aşiret reislerinin Batı Vilayetlerine (bilhassa Trakya'ya) yerleştirmek işine girişildi. Hatta bunlar için bir liste hazırlandı.'