2012 yılında, Antep ve Dört Kuşatma adındaki, M. Abadie’den çevirdiğim kitap YCM’den yeni yayımlanmıştı. Çok sevdiğim ve ülkemiz, kentimiz için olumlu işler yapan bir dostla telefonda konuşurken, aziz dostum;: “Kaya hocam (Bir isim söyledi),….’da yanımda, onunla …..nın çevirisine de baktık – çok önceleri yayımlanmış bir çeviriden söz ediyordu- onun çevirisinde yok, siz Kürt ırkı demişsiniz. Kürtler bir ırk değildir” dedi. Ben:” Dostum, şimdi kitaplar yanımda değil, ama eğer yazar : “Race” sözcüğünü kullanmışsa ,ben “bunu ırk” diye çeviririm, yok eğer “peuple” gibi bir başka sözcük kullanmışsa millet, halk vb. derim. Kitaplara bakıp sizi yeniden arayacağım.” dedim… Eve gelip M. Abadie’nın “Les Quatre Sieges d’Aintap” kitabına baktım: “ Race” diyordu..” Benim çevirim de şöyle: “Genel olarak Kürtler oldukça kaba, fırsat bulunca yağmacı, son derece sağlam ve Rus ordusu kalıntılarından iyi silâhlanmış savaşçı bir ırktır.” ( Antep ve Dört Kuşatma 1920-1921: YMC yayınları, S. 14. 2.prgf.)

Dostuma yeniden tlf. ederek durumu anlattım. Irk sözcüğüne yanlış anlam verdiklerini vb. kısaca anlattım konu kapandı. Sandım.

Meğer yıllardır aynı kanıda olan başka dostlar da varmış! Onların fikirlerine saygı duyarak bu konuda yazmak gereksinimi duydum, Abadie “ kitabının o kısmında Kürtler için Race diyor ve ben bunu ırk diye çeviririm. Nokta.

IRK NEDİR?

Çok tartışılan, tartışılmış, uğruna savaşlar verilmiş, insanlar sömürülmüş, öldürülmüş, sınıflandırılmış, ayrıştırılmış, netameli bir konudur. Çeşitli bilim dalları tarafından çeşitli yorumlar yapılabiliyor. Irkı yalnız insanlar için düşünmemek gerek, her tür canlının, bitkinin de ırkı söz konusu. Ama insan söz konusu olduğu zaman, çeşitli kıstaslara göre ; örneğin, renk, kafa yapısı, vb.bu tartışmalara siyasi, iktisadi, kültürel, sosyolojik, hatta psikolojik mülâhazalar katılabiliyor. İnsan ırkını, sarı, beyaz, kırmızı, siyah vb., ya da kafa ölçülerine göre ırklara ayıranlar, Ari ırk diye ayrı bir ırk türetmeye çalışanlar olmuş. Merak edenler açar okurlar.

Ama, İnsan ırkı dendiği zaman ne rengi, ne dini, dili, kafatası sadece “insan oluşu” kalır! İnsan’ın diğer öteki tüm canlılardan ayrı tutuluşu anlatılır.

Ama ,İnsan ırkı, başka bilimsel,sosyal,ekonomik,vb nedenlerle kategorize edilmek isteniyorsa, bir başka deyişle ille de bazı kıstaslara göre sınıflandırılmak isteniyorsa, pratikte ulaşılan en sade ve tutarlı, en kısa tarif şudur: Irk, dildir. Ana dildir. Kendine özgü kuralları dilbilimsel kuralları olan, ayrıca kendine özgü kültürel değerleri, adetleri, yaşam biçimleri olan insan topluluğuna IRK denir. Ancak, bu dili lehçe ile karıştırmamak gerekir. Örneğin;Türkçe dili vardır ve Türkler ve Türkçe konuşanlar Türk IRKIDIR. Azerice bir dil değildir, bir lehçedir onun için Azeri Irkı diyemeyiz. Azeriler Türk ırkındandır. Kürtçe bir dildir. Kürt ırkı söz konusudur. Ama, eğer Zazaca,- bilmiyorum- Kürtçenin bir lehçesi ise ZAZA ırkından söz edilemez.. Kısaca Dil ırk sınıflandırması için önemli kıstaslardan en önemlisidir diyebiliriz.

Google’a IRK Nedir diye girildiği zaman: yaklaşık;14.200.000 sonuç bulundu diyor. Oaha fazla bilgi edinmek isteyenler göz atabilirler.

“Aynı dili konuşan, aynı örflere, geleneklere bağlı olan, aralarında kan bağı olan topluluklara ırk denir. (Hasan Berge, Vikipedi) Sn. Ortaylı ile yapılan abir röportaj’dan:

“Konuştuğu dil Türkçeyse Türktür”. Bu kadar mı?
-O kadardır. Başka kıstas da kullanılmaz. Çok çok anasıyla babasının konuştuğu dil denir. Sovyetler Birliği’ndeki bir sürü Rus böyle oluşur. Bir Estonyalıyla bir Özbek evlenir, çocuk Rus olur. Çünkü o ikisi evde başka şey konuşamazlar. (ilber ortaylı)