Rehabilitasyon Fransızca kökenli bir terim olup, ?bir kimsenin iş yapmaya engel olan yetersizliğini gidermek amacıyla uygulanan iyileştirme çalışması? anlamına gelir. Sanırım söz konusu ?sınav? olunca rehabilitasyon kavramı bir zorunluluk olarak karşımıza çıkacaktır. Çünkü günümüzde sınav fobisi, sınav stresi, sınav depresyonu gibi bir yığın rahatsızlık, yalnızca öğrenciler için değil, veliler hatta öğretmenler için de ciddi boyuttadır. Öğrencilerinin sınavlarda başarılı olmasına odaklanmış öğretmenleri düşündüğümüzde, sınav fenomeninin öğretmenler için de rehabilitasyon gerektiren bir olgu haline geldiği rahatlıkla söylenebilir.
Öğrenciler, veliler ve öğretmenler için, ayrı seminerler düzenlenerek sınav kavramının yeniden çerçevelendirilmesi (reframing), NLP teknolojisiyle mümkündür. Bu üç kesime toplu olarak, seminerler öncesi verilecek bir konferans, sınav rehabilitasyonuna önemli bir katkı sağlayacaktır. Böyle bir konferansın konusu, sınav olgusunun yol açtığı sosyal ve bireysel sorunları ortaya koyup, sınav kavramının doğru olarak anlaşılması için gerekli bilgilerin zihinsel düzeyde güncellenmesini kapsayacak şekilde belirlenebilir.
Sınav olgusunu yeniden çerçevelendirme seminerlerinin, öğrencilere, velilere ve öğretmenlere ayrı ayrı periyodik olarak düzenlenmesi, bu rehabilitasyon sürecinin ana bileşeni olarak görülmelidir. Bu seminerlerde doğru iletişim tekniklerinin de uygulamalı olarak gösterilmesi, sınav olgusunun, kendi çevresel bağlarıyla sağlıklı bir şekilde yeniden yapılanmasına yardımcı olması bakımından yararlı olacaktır.
Bu rehabilitasyon sürecinin ana hedefi kuşkusuz öğrenciler olacaktır. Bu nedenle öğretmenlerin ve velilerin bu sürece bizzat katılmalarının yanı sıra, aynı zamanda bu sürece katkıda bulunmaları için neler yapılması gerektiğinin, düzenlenecek forumlarla ortaya çıkarılması, süreci destekleyecek çalışmalar kapsamına görülmelidir.
Böyle bir sınav rehabilitasyonun kapsamlı ve başarılı bir şekilde uygulanabilmesinin, yerel resmi kurumların üstlenecekleri sorumluluğa bağlı olacağı açıktır.
Öte yandan, şimdi, özellikle velilerin ve öğretmenlerin sınavlarla ilgili olarak, halihazırda neler yapabilecekleri konusunda birkaç konuya değinerek, bu rehabilitasyon sürecini fiilen başlatmanın hemen mümkün olduğunu da göstermek istiyorum.
Öncelikle en çok yapılan yanlış telkinler üzerinde durmak, doğru adımların atılabilmesi için sağlam bir zemin sağlayacaktır. İşte size tipik bir yanlış telkin örneği:
? ?Sınavı bir ölüm kalım meselesi haline getirmeyin!?
Bu hiçbir şekilde olumlu sonuç vermeyecek, vermeyen, vermemiş telkin, o kadar çok duyulmaktadır ki, öncelikli olarak dilimizden çıkarılacaklar arasına alınması gereken bir ifadedir. Negatif (?getir-me?) bir telkin oluşuyla, bilinçaltı düzeyde doğrudan karşıtı anlamda kabul edilecektir. Bir başka deyişle böyle bir ifadeyle biz, istemeden de olsa, ?sınav bir ölüm kalım meselesidir? telkininde bulunuruz. Bu bir insana, ?aklına asla mavi rengi getirme? kalıbında bir telkindir. Bu tür negatif telkinler hemen her zaman, bilinçaltı düzeyde bir tehdit olarak algılanır ve karşıtına çevrilerek (olumsuzluk eki atılarak) kabul edilir. Bu nedenle siz ilk iş olarak aklınıza maviyi getirirsiniz. Örneğin çocuklarımıza ?yapma? demenin ?yap? olarak etki ettiğini hepimiz biliriz. Aslında bu hep yakındığımız bir konudur. ?O kadar ?yapma çocuğum? diyorum ama o inatla yapıyor!? ifadesini kaç kez duymuşuzdur. Burada ?yapma? sözcüğünden ?-ma? olumsuzluk ekinin atılarak anlaşılacağı (bu büyük küçük hemen herkes için geçerlidir) bilgisini zihnimize işlemeli ve dilimizi düzeltmeliyiz. Bu tür olumsuz ifadelerin olumlu eş anlamlılarını bulup kullanmamız sorunu kolayca çözecektir. Bu bir dil kullanma alışkanlığıdır. Kendinize bir hafta ?olumsuz ifade? (yapma, etme?vs.) kullanımını yasaklayın. Kendinizi bu ifadeleri kullanmak zorunda bulduğunuz durumlar için olumlu ifadeler kullanın. Örneğin çok tipik olarak vereceğim ?unutma? yerine ?anımsa? sözcüğünü kullanmak gibi bir örnekten yaralanarak, yeni, olumlu ifade biçimlerine ulaşma alıştırmaları yapın.
Bir başka yanlış ise negatif çağrışımlardır. Yukarıdaki ifadede ?sınav? sözcüğüyle ?ölüm? sözcüğünü birlikte kullanmak büyük bir hatadır. Bu iki kavram bir kez birlikte kullanıldığında olumlu ya da olumsuz olarak birbirleriyle ilişkilenecektir. Bu ilişkiye NLP dilinde çapa atma (anchoring) denir. Böylece sınav dendiğinde otomatik olarak akla ölüm de gelecektir. Bu farkına varılmadan atılan ?çapa?lardan kurtulmak için negatif çağrışımlar yapacak ifadelerden kaçınmamız gerekir. İşte size, yine çocuklar üzerinde hemen her zaman tanık olduğumuz negatif çağrışımlı ifadelere de bir örnek: ?Yavrum dikkat et düşürüp kıracaksın!? Bu ifadeyle çocuğun elindekini düşürüp kırma olasılığını sadece artırırız. Çünkü bu ifadeyi duyan bir çocuk( ya da şu anda siz) hemen aklına düşürüp kırmakla ilgili bir sahne getirmek zorunda kalacaktır.
Görüldüğü gibi cümle yapısının olumlu olması tek başına yeterli değildir. Olumlu sonuç almak için cümle içinde olumsuz çağrışımlara da dikkat edilmesi gerekir. Sınav kavramını da pozitif çağrışımlar yapacak şekilde ifade edecek mecazlar bulup kullanma alışkanlığı geliştirmek zorundayız. Sınav rehabilitasyon seminerlerinin veliler ve öğretmenlere yönelik bölümünde bu konular detaylı bir şekilde anlatılıp yeni bir davranış geliştirilebilir.
Saygılar,sevgiler..
[email protected]