* Suriyelilerin yüzde 90'ını pasaportsuz. Kaçak çalışan sayısı 10 binleri aştı.

*Kamplarda kalan Suriyelilerin günlük maliyeti 15-16 Lira

*Kamplarda doğan çocuk sayısı 11 binlere yaklaştı

*Ölen, doğan, evlenen Suriyeli'ler için birim oluşmalı

Başbakanlık Suriyeli Sığınmacılar Genel Koordinatör Vali Veysel Dalmaz ile Suriyeliler konusunu konuştuk. Suriyelilerin eğitimi, sağlığı, güvenliği, ekonomileriyle ilgili önemli açıklamalarda bulunan Veysel Dalmaz, şu anda Gaziantep Organize Sanayi Bölgesinin bel kemiğinin Suriyeli işçiler olduğunu, bu insanların yüzde 90'ının pasaportunun olmaması nedeniyle kaçak çalıştığını belirtti. Dalmaz, kaçak çalışan sayısının 10 binleri aştığını belirtirken, "Suriyeliler için çalışma barışının düzenlenmesi ve çalışma koşullarının legal hala getirilmesi gerektiğini belirten Dalmaz, "Şu anda bu konuyla ilgili bir çalışma var. Kayıt ve ikamet baz alınarak bunlara geçici izin verilmeli" dedi.

22 KAMPTA 224 BİN SURİYELİ YAŞIYOR

Şu anda Türkiye'nin Suriyelilere geçici olarak ev sahipliği yaptığını, onların korumalığını sağladığını belirten Veysel Dalmaz, 10 ildeki 22 kampta 224 bin Suriyeli olduğunu söyledi. Kampta kalanların her türlü ihtiyacının karşılandığını belirten Dalmaz, "Türkiye açık sınır politikası gereğince Suriye'deki dramdan kaçan Suriyelilere ev sahipliği yapıyor. Bu insanlara git diyemiyor. Onlarda sınırdan normal yoldan veya illegal yoldan gelerek Türkiye'de yaşıyorlar. Bunlara da çıkın gidin diyemezsiniz. Suriyelilerin kimisi kendi imkanlarıyla kalıyor, kimisi bazı sivil toplum örgütleri ve hayırseverlerin katkılarıyla kalıyor. Bazıları da iş bulabilirlerse kaçak olarak çalışıyor ve hayata tutunmaya çalışıyorlar. Bunların sayısı da kayıt altına alınıyor" dedi.

KAMPLARDA KALANLARIN 3 KATINDAN FAZLA SURİYELİ VAR

Tahmini olarak kamplarda kalanların 3 katından daha fazla Suriyelinin şehir merkezlerinde kaldığını söyleyen Veysel Dalmaz, "Şu anda bizim tahminlerimiz Gaziantep'te 35 bin civarında kamplarda, kampların dışında şehirde ise 200 bin civarında Suriyeli var. Bunun 150 bine yakını kayıt altına alındı. Bize düşen ne olursa olsun bunların kayıt altına alınması. Ama kayıt altına alınması prosedürününde iyi uygulanması gerekiyor. Biz bunları kayıt ediyoruz diye bir kenarda durursak kimse kayıt olmaz. Ve içimizde hiç tanımadığımız unsarlar daha fazla artmaya başlar. Bence süreci iyi yönetebilmek için bizim Suriyelilerin sayısını bilmemiz lazım. Kim geldi, kim gitti, niteliği, niceliği nasıldır bunu bilmemiz lazım. Nitelik ve niceliğini bilemediğimiz bir nüfusun bize her türlü sıkıntısı olur veya başka getireceği zorluklar olabilir. Bunun içinde buna ilişkin politikaları bir an önce uygulamamız gerekiyor" diye konuştu.

KAÇAK GEÇİŞLER OLABİLİYOR

Suriye'de belirsizlik devam ettiği sürece gelişlerin olacağını, çatışmalar yoğun olduğu günlerde Suriye'den adeta bir akım olduğunu belirten Dalmaz, "Gelenler genelde buradaki akrabalarının evinde kalıyorlar. 4-5 ailenin bir evde kaldığına şahit olduk. Erkeklere yer olmadığı için bu insanlar parklarda yatmak zorunda kalmıştı. Biz onları geçici olarak taziye evlerine yönlendirdik. Bu bir insanlık dramı. Bunlara gelme diyemezsiniz. Pasaportu olanlar için 3 günlük sınırlama var. O sınırlama da olmasa zaten bizim kapı yol geçen hanına döner. Esas sıkıntı, sınırlarımız her ne kadar kara hudut birliklerimizin denetimi altındaysada zaman zaman onlarında istemediği tarzda bazan kaçak geçişler, gece yarısı geçişler olabiliyor. Bunları önlemek istesenizde, etten duvar örsenizde bazan geçişler oluyor. Onunda büyük sıkıntısı var. İllegal geçişleri önlemeliyiz" dedi.

HER SURİYELİ'NİN MALİYETİ GÜNLÜK 15-16 TL

Kamplarda kalan Suriyelilerin günlük maliyetinin 15-16 Lira olduğunu söyleyen Dalmaz, 3 yıllık süreçte AFAD bütçesinden kamplarda kalanlar için 1.800 milyon dolar, şehirde yaşayanlarla birlikte hesaplandığında ise 2.5 milyar dolar harcama yapıldığını belirtti. Dalmaz, "Gaziantep Suriyelilerin yoğun yaşadığı yerlerden birisi. Bu da Gazianteplilerin Suriyelileri bağrına bastığı gösteriyor. İstanbul'da Suriyeli dilenci sorunu var. Suriyeli imajını sıkıntıya soktular. Suriyeliler bu durumdan çok rahatsız" dedi.

YABANCI HEYETLER GELİYOR

Gaziantep'in uluslararası yardım kurumlarının ve kuruluşlarının yoğun olarak bulunduğu bir il olduğunu ifade eden Dalmaz, "Özellikle Suriyeye yardım operasyonu altında yürütülen bütün faaliyetler buradan planlanıyor, buradan yürütülüyor. Bundan dolayı burada bir yığılma var. Çok sayıda yabancı heyet geliyor. Tabi bunların yardımın yanısıra, alana hakim olma niyetleri de var" dedi.

FEDAKARLIKLAR GÜME GİDEBİLİR

Suriyeliler için sosyal uyum politikaları yürütülmesi gerektiğini, bu insanlar geldiği bize hiç bir sıkıntıları yok demenin yanlış olacağını dile getiren Dalmaz şunları söyledi:"Suriye'den gelen insanlar kendi aralarında uyum sağlamada sıkıntı çekebilecekleri gibi bizim insanlarımızla da toplumsal sıkıntılar yaşayabilirler. Bunların arasında istenmeyen gruplarda olacaktır. Bu iki taraflı da olabilir. Biz iki yönlü düşünerek bir sosyal uyum çalışması yapılması taraftarıyız. Eğer yapmazsak, Türkiye'nin Suriye konusunda yaptığı büyük yardımlar, fedekarlıklar, almadığın birkaç tedbir sonrasında güme gidebilir. Bu konuda dikkat etmemiz lazım ve bazı politikaları zaman geçirmeden bir an evvel yürürlüğe koymak gerekiyor."

GENÇLER ÇALIŞMALI

Suriyeli çocuk sayısının fazla olduğunu, eğitim politikalarını sadece Suriye otoritelerine bırakmanın yanlış olacağını anlatan Dalmaz şöyle konuştu:"Bu insanlar ülkemize adapte olmalılar. Biz bunları yabancı görmemeliyiz. O insanlarda kendilerini soyutlanmış yabancı görmemeliler. Dışlanmışlık, ötekileştirilmiş görülenler her zaman sorun yumağı olmaya devam edecektir. Bunun içinde sosyal uyum çalışmaları gerekiyor, psikoterapi gerekiyor. Savaşın altından geldiler, bazı sosyal kültürel çalışmalara ihtiyaçları var. Kadın, genç kızların hayata adapte olmaları, çalışmaları, en azından kendi becerilerini geliştirmeliler. Gençler çalışmalı yoksa problemler daha da derinleşir"

YÜZDE 90'I PASAPORTSUZ

'Sınırlı sayıda da olsa mevcut istihdama yönelik legal bazda çalışabilecek bir ortamı Suriyelilere sağlamamız gerekli' diyen Dalmaz şöyle devam etti:"Mevzuatımız buna elvermiyorsada kısmen mevzuatı geçici olarak ayarlamalıyız. Şu anda Gaziantep Organize Sanayi Bölgesinin bel kemiği Suriyeli işçiler. Kaçak da olsa bu gerçek varken biz bunu niye değerlendirmiyoruz. Bu konuda pasaportuyla gelen Suriyeli istihdamı gerekiyorsa. işveren müracaatı halinde çalışma bakanlığı herhangi bir kriter, prosedüre bağlı kalmaksızın çalışma izni veriyor. Ama gelen insanların yüzde 90'ını pasaportsuz. Kaçak çalışan sayısı 10 binleri aştı. Bunların içinde pasaportu olan yok denecek kadar az. İzinsiz çalışma hem kendileri, hem işveren açısından bir dezavantaj. Hem de ülkemizdeki çalışma barışının zedelenmesi adına bir dezavanaj, çünkü bu insanların üç tanesi bir insanın yerine çalıştırılıyor. Dolayısıyla emeğin sömürülmeside var. Haksız rekabette var. Çalışma barışı düzenlenmeli ve çalışma koşullarının legal hala getirilmesi gerekiyor. Bakanlık tarafından, istihdam konusu illere, bölgelere, hassasiyetlere göre ayarlanmalı. Rastgele her yere çalışma izi verilmemesi gerekiyor. İllerdeki yapıyıda bozmamamız gerekiyor. Şu anda bu konuyla ilgili bir çalışma var. Kayıt ve ikamet baz alınarak bunlara geçici izin verilebilir. Gaziantep'teki sivil toplum örgütlerinin Suriyelilerin çalışma, sağlık, güvenlik, ekonomileriyle ilgili bir raporu var."

DİKKAT EDİLMELİ

Suriyelilerin hepsini tehdit olarak algılamanın doğru olmadığını anlatan Dalmaz, "Sınır güvenliği üzerinde önemle durmalıyız. İçimize kim geldi, kim gitti bilmeliyiz. İstihbari açısından bunlara dikkat edilmesi gerekiyor. Emniyetimizi bu açıdan zinde görüyorum. Haber kaynaklarını devamlı açık tutmak gerekiyor tedbiri almak lazım" dedi.

DOĞUM SAYISI 11 BİNLERE ULAŞTI

Geçici hükümetin, Suriye ulusal koalisyonu ve yerel meclisin Suriyeliler arasında kültürel ve sosyal faaliyetleri eksik etmemesi gerektiğini, kadın örgütleri oluşturulmasına öncülük etmesi, teşvik etmesi gerektiğini söyleyen Vali Dalmaz, "Ayrıca doğumların, vefatların, evlenme ve boşanmaların bir kaydı usulü olması gerekiyor. Biz geçici hükümetin bu anlamda her bölgede bu konularda bu hizmetleri verebilecek bir idari yapılanması olması gerektiğini ifade ediyoruz. Geçici hükümet bu tür hizmetlere başlamalı. Doğum ölüm evlenmeler boşanmalar yer değiştirme burada bir ekip hizmet görecek birim olmalı. Bir Suriyeli öldüğünde sınıra yakın olduğunda cenazeyi götürüyorlar, ya da olduğu yere gömülüyor. Kamplar içinde doğum sayısı 11 binlere yaklaştı" şeklinde konuştu. Parklarda, camilerde, harabe yerlerde kalan Suriyelilerin kamplara yönlendirildiğini söyleyen Dalmaz, çocuk felcinin ardından yaz aylarında kızamık ve şark çıbanı için kampanya yapılacağını sözlerine ekledi. Meral KINACILAR