Dil alşverişleri Yaptğm tespite göre bu kelimelerin yüzde 50'si Farsça, yüzde 30'u Türkçedir. Geriye kalan yüzde 20'sini anlayabilmek için de eski veya baz komşu dilleri ( Akatça, Asura, Ermenice,Süryanice vb.) bilmek ve araştmak gerekiyor.

Türkçe ve Farsça'da yoğun bir şekilde kullanlan 'Ş' harfi Zazacada 'S' ye dönüştürülüyor. Örneğin, Paşa'ya 'pasa','iş' e 'is' ,'köşe''ye 'kose' derler. Gurbete gidip köylerine geri dönenler, orada gördükleri eşyalarn isimlerini bir veya iki harfini değiştirerek, kendi şivesine uydurarak Zazacaya sokuveriyor. Kitap görüyor, bunu 'kitav', soba görmüş bunu da 'sova' şeklinde telaffuz ediyor. Zazaca'nn hiç bir zaman alfabesi olmadğ için yaz dili de olmamştr. Durum böyle olunca ortaya kuralsz bir dil çkmştr. Şimdi Zazaca'ya Farsça'dan geçen baz kelimeleri görelim:

Farsça Zazaca Türkçe

Asman Asmen Gökyüzü (Asuman)

Ca Ca Yer

To To-t Sen

Çi Çi Ne

Rah Raye Yol / Ray

Çera Çra Niçin

Kar Kar İş

Şeşt Şeşt Altmş

Ma Ma Biz

Rûz Roze Gün

Bar Bar Yük

Çend Çand Kaç

Zelzele Zelzele Deprem

Bunun gibi yüzlerce kelime gösterebiliriz. Bat dillerinden Türkçe'ye geçmiş veya öz Türkçe tüm kelimeler bir iki harfi değiştirilerek Zazacaya geçmiştir. Örnekler:

TÜRKÇE ZAZACA

Telefon Tilefon

Kalem Qeleme

Gaz Qaz

Defter Defter

Kitap Kitav

Radyo Radyo

Resim Resm

Bira Bira

Rak Raqi

Hem Zazaca hem de diğer Kürtçe lehçelerin omurgasn Farsça'dan geçen 'KERDEN' (yapmak, etmek) fiili oluşturur. Bir veya iki harfini değiştirerek tüm zaman kiplerinde kullanlr.

Kar kerdo = iş yapmak

Nal kerdo = nal yapmak

Cite kerde = çift sürmek (yapmak)

Cewun kerdo = harman yapmak

Fizik, kimya, hukuk, ekonomi öğrenimi

Yüzde 50'si Farsça, yüzde 30'u Türkçe kelimeye sahip Zazacann, geriye kalan yüzde 20'si nedir? Komşu halklarn konuştuğu Ermenice, Gürcüce, Çerkezçe, Süryanice ve eski tarihi diller olan Akatça ve Asurca dillerini bilmediğimiz için fikir yürütemiyoruz. Ancak tarihi süreç içinde bu çok geniş coğrafyada bir çok diller doğdu, yaşad ve öldüler. Med dili, Saka dili, Eski Farsça, Avesta dili, Harizm dili, Soğd dili vb. Bunlardan, orta dönem İran dillerinden olan Saka ve Soğd dili Semerkant, Buhara ve Hazar Denizi civarndaki birçok merkezde konuşulmaktayd. 13. yüzyla kadar konuşulan bu dillerdeki kelimelerin bugünkü Zazacada kullanlan kelimelerle benzerliği dikkat çekicidir (İran Edebiyat, Prof. Dr. Nimet Yldrm, Pinhan Yaynclk, 1. Basm: Şubat 2012, s. 43).

SAKA DİLİ ZAZACA TÜRKÇE

Aspa Esb (Kürtçe) At

Atar Adr Ateş - Od/Ot

Çarma Çerm Deri - Çeper

Gauşa Guş Kulak

Hapta Heft Yedi

Huska Husk Kuru

Diğer lehçelerde de farkl değil. O kadar ki PKK (Partiya Karkeren Kürdistan - Kürdistan İşçi Partisi) adndaki karkeren = kar (iş) + keren (yapan, işçi) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Demek oluyor ki PKK bile Kürtçe kelimelerden meydana gelmemiştir. Denilebilir ki bunda ne var? Mesele gelip burada düğümleniyor. 1500 - 2000 kelime ile hayatn ancak devam ettirebilen Zazalar fizik, kimya, matematik, hukuk, edebiyat, sosyoloji ksacas fen, edebiyat ve kültür eğitimini hangi kelimeleri kullanarak öğrenecek. Asit, alkol, glukoz, tanjant, karekök, aç, dikdörtgen, üçgen vs vs kelimelere karşlk ne diyecek? Mecburen bu kelimeleri aynen kullanacak. O halde hazr elbise varken, yeni bir elbise aramamn ne alemi var? Kald ki Zazaca ve Kürtçe, Türkçe gibi üretken ve doğurgan birer dil değildir. Türkçenin ön ve son ekleriyle muazzam bir üretkenliği var.

Amaç nedir?

Kürtçe- Zazaca eğitimde srar eden emperyalistlerin tek amac var. Kürtler ve Zazalar bilimsel eğitim ve öğretim almasnlar, cahil ve geri kalsnlar, bana muhtaç olsunlar. Bugün gerek Türkiye'de gerek Türkiye dşnda bölücülük yapan Kürt kardeşlerimiz bilimi, bilgiyi ve teoriyi Cumhuriyetin okullarnda ve Türkçe olarak öğrendiler. Ama Kürtçe eğitim görselerdi, (ki böyle bilimsel eğitim ve öğretim kurumlar yok) bugünkü bilgi düzeyinde olmalar mümkün olamazd.

Zazalar ve Kürtler için en zor eğitim dili

Zazalar ve Kürtler için en zor eğitim ve öğretim dili Zazaca ve Kürtçedir. Çünkü dil bilgisi ve kelime hazinesi bakmndan yetersizdir. Kendisini ifade etmek için kelime bulmada zorlandğ zaman dili, hemenTürkçe'ye kayyor. Bunun ana nedeni de yüzyllardr beraber yaşanan ekonomik, sosyal ve kültürel birlikteliktir. Tarihe baktğmz zaman binlerce yl yaşamş olan diller (Hititçe, Asurca, Akatça, Sümerce) bugün ölmüştür, kaybolmuştur. Tarihi süreç içinde coğrafyamzda öncelikle ölmeye mahkûm Zazaca, Kürtçe, Süryanice ve benzeri diller olacaktr. Emperyalistlerin Kürtçe eğitim dilinde srar etmelerinin nedeni; Türkiye'yi bölmek, Kürdümüzü kendine esir etmek, ilerde kendi dili olan İngilizce'yi ona dayatmaktr. Bitişik komşu dururken, kilometlerce uzaktaki sahte dostunun desteği ve yardm olamaz. Bu coğrafyada Kürtlerin bütün komşularyla birlikte barş ve ekonomik refah içinde yaşamaktan başka seçenekleri yoktur.