Dil alşverişleri Yaptğm tespite göre bu kelimelerin yüzde 50'si Farsça, yüzde 30'u Türkçedir. Geriye kalan yüzde 20'sini anlayabilmek için de eski veya baz komşu dilleri ( Akatça, Asura, Ermenice,Süryanice vb.) bilmek ve araştmak gerekiyor.
Türkçe ve Farsça'da yoğun bir şekilde kullanlan 'Ş' harfi Zazacada 'S' ye dönüştürülüyor. Örneğin, Paşa'ya 'pasa','iş' e 'is' ,'köşe''ye 'kose' derler. Gurbete gidip köylerine geri dönenler, orada gördükleri eşyalarn isimlerini bir veya iki harfini değiştirerek, kendi şivesine uydurarak Zazacaya sokuveriyor. Kitap görüyor, bunu 'kitav', soba görmüş bunu da 'sova' şeklinde telaffuz ediyor. Zazaca'nn hiç bir zaman alfabesi olmadğ için yaz dili de olmamştr. Durum böyle olunca ortaya kuralsz bir dil çkmştr. Şimdi Zazaca'ya Farsça'dan geçen baz kelimeleri görelim:
Farsça Zazaca Türkçe
Asman Asmen Gökyüzü (Asuman)
Ca Ca Yer
To To-t Sen
Çi Çi Ne
Rah Raye Yol / Ray
Çera Çra Niçin
Kar Kar İş
Şeşt Şeşt Altmş
Ma Ma Biz
Rûz Roze Gün
Bar Bar Yük
Çend Çand Kaç
Zelzele Zelzele Deprem
Bunun gibi yüzlerce kelime gösterebiliriz. Bat dillerinden Türkçe'ye geçmiş veya öz Türkçe tüm kelimeler bir iki harfi değiştirilerek Zazacaya geçmiştir. Örnekler:
TÜRKÇE ZAZACA
Telefon Tilefon
Kalem Qeleme
Gaz Qaz
Defter Defter
Kitap Kitav
Radyo Radyo
Resim Resm
Bira Bira
Rak Raqi
Hem Zazaca hem de diğer Kürtçe lehçelerin omurgasn Farsça'dan geçen 'KERDEN' (yapmak, etmek) fiili oluşturur. Bir veya iki harfini değiştirerek tüm zaman kiplerinde kullanlr.
Kar kerdo = iş yapmak
Nal kerdo = nal yapmak
Cite kerde = çift sürmek (yapmak)
Cewun kerdo = harman yapmak
Fizik, kimya, hukuk, ekonomi öğrenimi
Yüzde 50'si Farsça, yüzde 30'u Türkçe kelimeye sahip Zazacann, geriye kalan yüzde 20'si nedir? Komşu halklarn konuştuğu Ermenice, Gürcüce, Çerkezçe, Süryanice ve eski tarihi diller olan Akatça ve Asurca dillerini bilmediğimiz için fikir yürütemiyoruz. Ancak tarihi süreç içinde bu çok geniş coğrafyada bir çok diller doğdu, yaşad ve öldüler. Med dili, Saka dili, Eski Farsça, Avesta dili, Harizm dili, Soğd dili vb. Bunlardan, orta dönem İran dillerinden olan Saka ve Soğd dili Semerkant, Buhara ve Hazar Denizi civarndaki birçok merkezde konuşulmaktayd. 13. yüzyla kadar konuşulan bu dillerdeki kelimelerin bugünkü Zazacada kullanlan kelimelerle benzerliği dikkat çekicidir (İran Edebiyat, Prof. Dr. Nimet Yldrm, Pinhan Yaynclk, 1. Basm: Şubat 2012, s. 43).
SAKA DİLİ ZAZACA TÜRKÇE
Aspa Esb (Kürtçe) At
Atar Adr Ateş - Od/Ot
Çarma Çerm Deri - Çeper
Gauşa Guş Kulak
Hapta Heft Yedi
Huska Husk Kuru
Diğer lehçelerde de farkl değil. O kadar ki PKK (Partiya Karkeren Kürdistan - Kürdistan İşçi Partisi) adndaki karkeren = kar (iş) + keren (yapan, işçi) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Demek oluyor ki PKK bile Kürtçe kelimelerden meydana gelmemiştir. Denilebilir ki bunda ne var? Mesele gelip burada düğümleniyor. 1500 - 2000 kelime ile hayatn ancak devam ettirebilen Zazalar fizik, kimya, matematik, hukuk, edebiyat, sosyoloji ksacas fen, edebiyat ve kültür eğitimini hangi kelimeleri kullanarak öğrenecek. Asit, alkol, glukoz, tanjant, karekök, aç, dikdörtgen, üçgen vs vs kelimelere karşlk ne diyecek? Mecburen bu kelimeleri aynen kullanacak. O halde hazr elbise varken, yeni bir elbise aramamn ne alemi var? Kald ki Zazaca ve Kürtçe, Türkçe gibi üretken ve doğurgan birer dil değildir. Türkçenin ön ve son ekleriyle muazzam bir üretkenliği var.
Amaç nedir?
Kürtçe- Zazaca eğitimde srar eden emperyalistlerin tek amac var. Kürtler ve Zazalar bilimsel eğitim ve öğretim almasnlar, cahil ve geri kalsnlar, bana muhtaç olsunlar. Bugün gerek Türkiye'de gerek Türkiye dşnda bölücülük yapan Kürt kardeşlerimiz bilimi, bilgiyi ve teoriyi Cumhuriyetin okullarnda ve Türkçe olarak öğrendiler. Ama Kürtçe eğitim görselerdi, (ki böyle bilimsel eğitim ve öğretim kurumlar yok) bugünkü bilgi düzeyinde olmalar mümkün olamazd.
Zazalar ve Kürtler için en zor eğitim dili
Zazalar ve Kürtler için en zor eğitim ve öğretim dili Zazaca ve Kürtçedir. Çünkü dil bilgisi ve kelime hazinesi bakmndan yetersizdir. Kendisini ifade etmek için kelime bulmada zorlandğ zaman dili, hemenTürkçe'ye kayyor. Bunun ana nedeni de yüzyllardr beraber yaşanan ekonomik, sosyal ve kültürel birlikteliktir. Tarihe baktğmz zaman binlerce yl yaşamş olan diller (Hititçe, Asurca, Akatça, Sümerce) bugün ölmüştür, kaybolmuştur. Tarihi süreç içinde coğrafyamzda öncelikle ölmeye mahkûm Zazaca, Kürtçe, Süryanice ve benzeri diller olacaktr. Emperyalistlerin Kürtçe eğitim dilinde srar etmelerinin nedeni; Türkiye'yi bölmek, Kürdümüzü kendine esir etmek, ilerde kendi dili olan İngilizce'yi ona dayatmaktr. Bitişik komşu dururken, kilometlerce uzaktaki sahte dostunun desteği ve yardm olamaz. Bu coğrafyada Kürtlerin bütün komşularyla birlikte barş ve ekonomik refah içinde yaşamaktan başka seçenekleri yoktur.
- HAKÇA BİR ALIŞ VERİŞ Mİ, YOKSA KALEMİNE UYDURULMUŞ GASP MI? 21.03.2024
- ET’İN KARA MİZAH YOLCULUĞU 23.02.2024
- GECEYİ GÜNDÜZ GİBİ YAŞAMAK VE “İNCİ TANELERİ” 09.02.2024
- TÜRKİYE’NİN KADER ÇİZGİSİ VE İÇ CEPHE PRATİĞİ 25.01.2024
- ET HALİ BİLMECESİ VE FATMA ŞAHİN 04.01.2024
- ŞEYH SAİT GÜZELLEMESİ VE HANGİ CHP? 22.12.2023
- GASTOANTEP’DE BİR LEZZET DURAĞI: “ŞENBABA’” 29.11.2023
- ETKİ AJANLIĞININ BİLİNÇ ALTI OPERASYONLARI 19.11.2023
- GERİCİLİĞİN VE BÖLÜCÜĞÜN KISKANCINDA ATATÜRK 01.11.2023
- HANGİ FİLİSTİN YA DA FİLİSTİNLEŞEN TÜRKİYE (3) 19.10.2023
Yorumlar